Τους ανθρώπους των δυτικών Αγράφων, στα χωριά των παλιών Απεράντιών, τους έλεγαν και “ντάληδες”. Τα “ντάλικα” ήταν η καθημερινή, σατυρική τους γλώσσα, με την οποία περιέγραφαν την καθημερινότητά τους, τον τόπο τους, τους συγχωριανούς του, ενίοτε και τους εαυτούς τους. Με σκωπτική διάθεση απέναντι στις τοπικές μικροεξουσίες και μέσα από τα παρωνύμια που εφήυραν συγκρότησαν μία διαφορετική ταυτότητα του τόπου.
Τα βουνά μας περιμένουν, και δεν μπορούν πια να περιμένουν πολύ
Έτσι μεστά περιγράφει σε ανακοίνωσή της η Επιτροπή Αγώνα Αγραφιωτών την κρισιμότητα διαφόρων ανοιχτών μετώπων υπεράσπισης των Αγράφων. «Πλέον αντικρίζουμε δύο τοπία: από τη μία, τις κορυφές της Νιάλας και του Βοϊδολίβαδου, που ο ενωτικός αγώνας πέτυχε να προστατεύσει, κι από την άλλη τη λεηλατημένη περιοχή του Τύμπανου Αργιθέας. Οι εικόνες είναι πλέον σαφείς, ευκρινείς, καθαρές. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο εικόνες, βουνοκορφές όπως η Καζάρμα και η Καράβα — οι οποίες απειλούνται άμεσα από πρόσφατες αδειοδοτήσεις! — αλλά και όλη η σειρά των βουνοκορφών δυτικά της Ξυνιάδας και μέχρι τη Φουρνά, τη Βράχα και τον Ίταμο, είτε θα προστατευθούν ως κόρη οφθαλμού για εμάς και τις μέλλουσες γενιές, είτε θα λεηλατηθούν μόνο και μόνο για τα κέρδη κάποιων εταιριών, με τα προσχήματά τους περί σωτηρίας του πλανήτη, που ταιριάζουν περισσότερο στη γνωστή ιστορία με τον λύκο που φυλούσε τα πρόβατα. Η αρπακτική διάθεση των εταιριών αυτών εκτείνεται από τις κορυφογραμμές των Αγράφων, μέχρι τα ποτάμια τους (για την εγκατάσταση υδροηλεκτρικών), τις πεδινές περιοχές του θεσσαλικού κάμπου αλλά και τη λίμνη Κρεμαστών (για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών)». Η Επιτροπή καλεί σε συμμετοχή στις ανοιχτές συνελεύσεις που καλεί στην Αθήνα και σε συζήτηση πάνω σε ένα πλάνο συγκεκριμένων προτάσεων και ενεργειών προστασίας αυτών των περιοχών. Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις ημερομηνίες αυτών των συνελεύσεων μέσα από την ιστοσελίδα του περιοδικού.
Η μεγάλη αρπαγή της γης
Η Βαλαώρα είναι ένα χωριό των δυτικών Αγράφων, δίπλα στην λίμνη Κρεμαστών, με την εκτατική παραδοσιακή κτηνοτροφία να είναι η κύρια ενασχόληση των 300 περίπου μόνιμων κατοίκων. Τα ασβεστολιθικά της πετρώματα — τόπος πετρώδης και ξηρός όπως υποδηλώνει και το όνομά της — δίνουν μία μοναδικότητα στην γη και τα προϊόντα της, σε οτιδήποτε φυτρώνει, σε οτιδήποτε βοσκάει σε αυτήν. Σε αυτόν τον τόπο το 2018 εμφανίστηκε μία εταιρεία η οποία δέσμευσε 3.200 στρέμματα, σχεδόν το 80% των βοσκοτόπων, εδαφών και στάβλων, για να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά ισχύος 70MW. Με τους κατοίκους να έχουν αναπτύξει έναν επίμονο αγώνα, το 2022 μία απόφαση του ΣτΕ ανέστειλε αυτά τα σχέδια για την Βαλαώρα, όπως και για άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς είχαν βασιστεί πάνω σε έναν νόμο του υπουργείου Περιβάλλοντος που ευνοούσε τις κατατμήσεις ενός ενιαίου έργου σε πολλά μικρότερα προκειμένου να αποφεύγουν οι εταιρείες την υποχρέωση εκπόνησης μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η βαθιά ανάσα για τους ντόπιους δεν κράτησε πολύ καθώς σήμερα αυτά τα σχέδια επανέρχονται με μεγαλύτερη ένταση, καθώς επιδιώκεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ισχύος, αυτήν τη φορά, όχι 70MW αλλά 170MW! Πέρα από τα χερσαία φωτοβολταϊκά στα βοσκοτόπια της Βαλαώρας, πλέον σχεδιάζεται η εγκατάσταση και πλωτών στην λίμνη Κρεμαστών, καταρχήν σε δύο σημεία (Βαλαώρα, προβλήτα Αγ. Βασιλείου), σε μία έκταση περίπου 6.000 στρεμμάτων. Οι κάτοικοι της Βαλαώρας έχουν αρχίσει να οργανώνονται ξανά για την υπεράσπιση της δυνατότητάς τους να παράγουν και να ζουν στον τόπο τους, ενώ από νέους ανθρώπους της περιοχής έχει δημιουργηθεί η πρωτοβουλία Σώστε τη λίμνη Κρεμαστών η οποία έχει ήδη ξεκινήσει μία ενημερωτική καμπάνια στα χωριά της ευρύτερης περιοχής για τα πλωτά φωτοβολταϊκά.
Μπίζνες σε ανακύκλωση
Τον χειμώνα που μας πέρασε διαβάσαμε μία αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα από την δημοσιογραφική ομάδα του Solomon σχετικά με την ανακύκλωση πλαστικών στην Ελλάδα. Αν και καταγράφεται ως ένα πεδίο ατομικής ευθύνης απέναντι στην καταστροφή του περιβάλλοντος, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η συγκεκριμένη (ηθική) συζήτηση έχει ναρκοθετηθεί από τις συχνές ειδήσεις για φωτιές που καταστρέφουν σχεδόν ολοσχερώς εργοστάσια ανακύκλωσης ανά την Ελλάδα και οι οποίες μόνο τυχαίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Τα στοιχεία της Ελληνικής Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης που διαχειρίζεται τους γνωστούς μπλε κάδους δείχνουν ότι μόλις το 50% των περιε- χομένων τους ανακυκλώνεται. Η δημοσιογραφική ομάδα έριξε σκουπίδια «παγιδευμένα» με gps trackers σε τέτοιους κάδους σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας. Ένα κατέληξε στην χωματερή της Καβάλας, ένα στην χωματερή της Σύρου και ένα σε εργοστάσιο επεξεργασίας πλαστικού στην Ρουμανία. Σε αυτήν, όπως και στην Βουλγαρία, καταλήγει για επεξεργασία ένα μεγάλο μέρος των πλαστικών της Ελλάδας, καθώς όπως δηλώνουν και σχετικοί παράγοντες της αγοράς το πλαστικό είναι ένα χρηματιστηριακό προϊόν με νόμους προσφοράς και ζήτησης. Σε αυτές τις βαλκανικές χώρες έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά μόλυνσης σε ποτάμια και στην ατμόσφαιρα, καθώς πέρα από τα λίγα αδειοδοτημένα εργοστάσια λειτουργεί ένα πλήθος παρανόμων τα οποία λόγω των δικτύων διαφθοράς, των ελλιπών ελέγχων και του χαμηλού κόστους (νόμιμης ή παράνομης) ταφής των απορριμμάτων αποδεικνύονται μία πολύ κερδοφόρα μπίζνα. Στο εμπόριο σκουπιδιών συμμετέχει και η Ελλάδα μέσω της εισαγωγής RDF για καύση από την τσιμεντοβιομηχανία της ΑΓΕΤ στον Βόλο. «Να μην χρησιμοποιούμε προϊόντα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν και να σκεφτόμαστε πολύ περισσότερο την επαναχρησιμοποίηση και κυρίως την πρόληψη», αναφέρει το μέλος μίας βουλγάρικης περιβαλλοντικής οργάνωσης που μελετά εδώ και χρόνια το θέμα. Ολόκληρη την έρευνα Στα χνάρια των πλαστικών της Ελλάδας μπορείτε να την διαβάσετε στο site της ομάδας wearesolomon.com. Και μπορεί άμεσες απαντήσεις να μην βγαίνουν για τις «τυχαίες» φωτιές στα εργοστάσια ανακύκλωσης της Ελλάδας (δεν ήταν εξάλλου αυτό το θέμα της έρευνας), ωστόσο μία ιδέα για τις αθέατες πλευρές αυτού του εμπορίου την παίρνουμε.
Ντάμκα, ένα έντυπο του χωραφιού
Η «ντάμκα» αποτελούσε ένα βασικό εθιμικό σύστημα συλλογικής οργάνωσης και χρήσης της γης στα χωριά του θεσσαλικού κάμπου. Ήταν και ένα ενημερωτικό δελτίο που κυκλοφόρησε το 2006 στην Θεσσαλία από τον θεσσαλικό κύκλο της Ευτοπίας. Τον Νοέμβριο που μας πέρασε ξεκίνησε εκ νέου, μετά από 16 χρόνια, ένας νέος κύκλος έκδοσης αυτού του δελτίου. Όπως αναφέρει και η συντακτική ομάδα σκοπός του είναι να ενισχυθεί η σύνδεση των κοινοτήτων αγώνα στον θεσσαλικό χώρο και να ενδυναμωθεί μία άλλη προοπτική, βασισμένη στην ισχυρή παράδοση των κοινωνικών αγώνων για ελευθερία και δημοκρατία στην περιοχή, των κοινοτικών μορφών αλληλοβοήθειας, της σύνδεσης της πραγμάτωσης της ελευθερίας με την ίδια τη γη. Η «Ντάμκα» είναι ένα νήμα που θα συνδέει άνθρωπους, τόπους, αγώνες και σχέδια που θέλουν και μπορούν να συνδέονται. Το δελτίο μπορείτε να το βρείτε σε κάποια σταθερά σημεία: στην Καρδίτσα στο καφέ-μπαρ «Πουθενά» και στο καφενείο «Τα φιλαράκια». Στην Λάρισα στο καφέ-μπαρ «Εντροπία» και στην Αθήνα στο εντευκτήριο της Ευτοπίας στα Εξάρχεια (Ναυαρίνου 17). Καλή δύναμη στο νέο εγχείρημα.