Φωτό / Τάκης Ντάσιος. Ανεμογεννήτρια στο καταφύγιο Βελουχίου, 1996.
Στις μέρες μας ολοένα και περισσότερο ακούμε για πράσινη ενέργεια. Διαβάζουμε γι’ αυτήν στα ένθετα των κυριακάτικων εφημερίδων σε ολοσέλιδες καταχωρήσεις. Το βλέπουμε στην τηλεόραση, όπου σε κάθε διαφημιστικό spot που αναφέρεται σε κάθε είδους ανάπτυξη, το τελευταίο πλάνο καταλήγει σε ανεμογεννήτριες που λούζονται μέσα σε ατμοσφαιρικό πρωϊνό ή απογευματινό φως.
Ανακοινώνεται ότι: «Τελειώνει ο λιγνίτης και πρέπει να βρεθεί κάτι άλλο. Μπορούμε να πουλήσουμε τον αέρα σας, τα νερά σας και τον ήλιο σας, αφήστε το πάνω μας, η πράσινη ενέργεια είναι εδώ»… Αυτή περιλαμβάνει πολλά πράγματα. Οικολογία, αιολικά πάρκα, ηλιακή ενέργεια και γενικώς από το πράσινο χρώμα της ελπίδας μέχρι τα πράσινα άλογα!
Στο παρελθόν
Στις αρχές του ‘80, βρίσκομαι στην Ευρυτανία, αγκομαχώντας, καθώς προσπαθώ να ανέβω στο βουνό Βελούχι (Τυμφρηστός). Βλέπω στο χιονοδρομικό κέντρο να έχουν εγκατασταθεί ανεμογεννήτριες… Ποιος λέει όχι! Εξ’ άλλου μοντέρνο πράγμα είναι και πλήρως εναρμονισμένο με τους πυλώνες του χιονοδρομικού.
Κατεβαίνοντας στην πλατεία του Καρπενησίου ακούω τους ανθρώπους να συζητούν για τον τόπο τους, όπως: «η Ευρυτανία αναδείχτηκε ως μία από τις πέντε καθαρότερες περιοχές του κόσμου», «πού το ξέρετε ρε παιδιά»; «το είπε ο πρέσβης της Αμερικής στην Ελλάδα, γιατί ο γιος του έκανε ένα διδακτορικό και “μέτρησε” την καθαρότητα του τόπου και έτσι.». Σκέφθηκα ότι οι ανεμογεννήτριες, που μόλις είχα δει στα ψηλά, κάτι κάνουν! Θα γυρίζουν και θα κάνουν τον τόπο καθαρότερο. Ούτε και διερωτήθηκα ότι ο αέρας, τα βουνά και τα δάση ήταν αιώνες εκεί, πριν o γιος του πρέσβη ανακοινώσει τα αποτελέσματα της έρευνάς του.
Τα χρόνια κύλισαν και εγώ συνέχισα να ανεβοκατεβαίνω βουνά και έβλεπα σ’ αυτά να εγκαθίστανται αιολικά πάρκα. Καθώς περπατούσα έκανα κάποιες σκέψεις, αλλά και όταν συζητούσα στα καφενεία των χωριών με τους ανθρώπους, καταθέταμε στο τραπεζάκι κάποιες παρόμοιες σκέψεις όπως: Γιατί να χρειαζόμαστε αυτούς τους μεταλλικούς γίγαντες στα βουνά μας αντί να φτιάχνουμε δρόμους (είχαμε την ΜΟΜΑ), που να φτάνουν στα χωριά; Γιατί δεν φτιάχνουν ένα κεντρικό σχολείο στο κεφαλοχώρι; Τα παλιά υπέροχα κτίσματα θα μπορούσαν να γίνουν πολιτιστικά κέντρα ή ξενώνες! Γιατί δεν φτιάχνουν μία βιοτεχνία να δουλεύουν οι κάτοικοι εκεί, να επεξεργάζονται τα τοπικά προϊόντα; Ένα μικρό σύστημα υγείας που να διαθέτει τα βασικά και τέλος, να διατηρήσουμε όλα τα παλιά μονοπάτια των οικισμών – όσα δεν κατέστρεψαν οι διανοιχθέντες δρόμοι – για την επικοινωνία των ανθρώπων, όσων απόμειναν, μέχρι νά ‘ρθει η πραγματική δική τους ανάπτυξη; Οι κουβέντες, που πάντα τέλειωναν με τσίπουρα και που όλοι μας συμφωνούσαμε για τα αναγκαία, που θα μπορούσαν να γίνουν από χρόνια στον τόπο.
Στις μέρες μας
Μετά την Καραβούλα Αργιθέας, που ισοπέδωσαν για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων, πέρασαν απ’ τα Τρία Σύνορα και μπήκαν στον Δήμο Αγράφων. Άγραφα, μαθαίναμε στο σχολείο, ότι είναι η περιοχή που δεν την πάτησαν ποτέ οι Τούρκοι! Τώρα ακούω κουδούνια, όχι από κοπάδια προβάτων αλλά κινδύνου. Μπήκαν τα μηχανήματα, πάτησαν τον τόπο, για να εγκαταστήσουν και σ’ αυτούς αιολικά πάρκα. Απ’ όπου περνούν θέλουν και κάτι περισσότερο. Θέλουν και τα νερά, όχι μόνο τον αέρα! Το «μαρκάρισαν» το Βοϊδολίβαδο, περάσαν τις «Πόρτες», ‘φτάσαν και στις κορφές Τούρλα-Καρνόπι στα 1.800 μ. υψόμετρο. Η Κοιμωμένη των Αγράφων είναι έτοιμη να σηκωθεί! Ωραία, σκέφτομαι, να σηκωθεί και πού να πάει; Να φύγει από τον τόπο της; Η μαρμαρωμένη βασίλισσα να πάρει το σπαθί και ν’ αρχίσει να πελεκάει, σαν άλλη Ζαν Ντ’ Άρκ; Να σμίξει με τις φωνές των αδικοχαμένων αγωνιστών;
Εγώ κοιτάζω πίσω όταν θέλω να πάω μπροστά. Πίσω είναι τα βουνά, είναι οι ρίζες μας. Εμείς υπάρχουμε γιατί αυτά στέκουν εκεί, στέρεα. Από αυτά ξεκινάω και στις κορφές τους θέλω να φτάσω. Η προσέγγιση αυτή, που προέρχεται από μέσα μου, είναι αυτή που με κάνει Άνθρωπο.
Τα αιολικά πάρκα στα βουνά, είναι επινόηση κάποιων ανθρώπινων μυαλών που έρχεται απ’ έξω, με στόχο το προσωπικό κέρδος. Οι άνθρωποι που διαλαλούν υποχθόνια την πραμάτεια τους καταπατώντας τα βουνά, τα βλέπουν ως κάτι απομακρυσμένο, γεμάτο κινδύνους, άχρηστα πράγματα. Στα στρογγυλά τραπέζια συσκέψεων προβάλλουν ολοένα και περισσότερα «οικόπεδα», που σύντομα θα έχουν μετατρέψει, όποια εδαφική έξαρση υπάρχει στα ορεινά της χώρα μας, σε αιολικά πάρκα. Οι ανεμογεννήτριες όμως κάποια στιγμή θα σκουριάσουν πάνω στις ανεμοδαρμένες ράχες και τότε θα είναι αργά, δεν θα υπάρχει επιστροφή γι’ αυτά!
* Ο Τάκης Ντάσιος, διδάκτωρ πολιτισμού. Γράφει το μπλογκ “Ορεινογραφίες: άνθρωποι και βουνά, βουνά και άνθρωποι“ και μοιράζεται μαζί μας βουνίσιες ιστορίες στις οποίες πέρα από την κατάκτηση κάποιας κορυφής τον απασχολεί ο τρόπος προσέγγισης κάθε ορεινού συγκροτήματος. Μελετά τη φύση και τους ανθρώπους της. Είναι συγγραφέας του βιβλίου-λευκώματος “Στ’ Άγραφα“, εκδόσεις Μίλητος.