Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού μας, σε ένα από τα κείμενα που φιλοξενήθηκαν στη στήλη του “σκαντζόχοιρου”, με σχολιασμό διαφόρων εξελίξεων γύρω από έργα “πράσινης ανάπτυξης” ανά την επικράτεια, χαρακτηρίζαμε τον νομό Αιτωλοακαρνανίας ως ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας. Αφορμή για αυτό το σχόλιο ήταν η δημοσιοποίηση μίας έκθεσης του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας, στην οποία καταγραφόταν ένα πόρισμα-απολογισμός της χωροθέτησης έργων ΑΠΕ στον νομό όλα αυτά τα χρόνια: 594 ανεμογεννήτριες με άδεια παραγωγής από τις οποίες οι 191 είναι ήδη εγκατεστημένες. 18.000 στρέμματα αγροτικής γης έχουν ήδη δεσμευτεί για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Τρία γιγάντια υδροηλεκτρικά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας (Καστρακίου, Στράτου, Κρεμαστών) στον ρου του Αχελώου. Και οι τεχνητές λίμνες (με τα φράγματα Εύηνου και Μόρνου) για να εξασφαλιστεί η υδροδότηση της Αττικής. Σε όλη αυτή την εικόνα μπορούμε να προσθέσουμε το τελευταίο χρονικό διάστημα και τα σχέδια εγκατάστασης τεσσάρων πλωτών φωτοβολταϊκών, σε έκταση 9.000 στρεμμάτων, στις λίμνες Στράτου, Καστρακίου και Κρεμαστών, αλλά και χερσαίων σε 6.500 στρέμματα βοσκοτόπων της Βαλαώρας, του μεγαλύτερου κτηνοτροφικού χωριού της Ευρυτανίας, πλάι στην λίμνη των Κρεμαστών. Ε, κάπου πρέπει να πούμε και ένα ώπα! Έτσι, την Κυριακή 30 Ιουνίου καλείται από την Επιτροπή Αγώνα Ευρυτάνων και Αιτωλοακαρνάνων συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στην γέφυρα της Τατάρνας, στις 11.30 πμ..
Το κάλεσμα για το συλλαλητήριο
Με κεντρικό σύνθηκα “Σώστε τις λίμνες Αχελώου. Όχι στον δεύτερο ξεριζωμό” η Επιτροπή Αγώνα καλεί σε ένα συλλαλητήριο που φιλοδοξεί να ενώσει ανθρώπους – από δύο νομούς – που νοιάζονται για τον τόπο τους και παλεύουν για την εξασφάλιση των δυνατοτήτων διαβίωσης σε αυτούς. “Η Αιτωλοακαρνανία και η Ευρυτανία συνεισφέρουν εδώ και πολλές δεκαετίες στην παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας, και μάλιστα χωρίς να έχουν λάβει τις απαραίτητες κοινωνικές και οικονομικές αντισταθμίσεις”, αναφέρεται στο σχετικό κάλεσμά. “Θυσιάστηκε μια για πάντα ένα τεράστιο τμήμα του θρυλικού ποταμού Αχελώου για την κατασκευή τριών (3) αλλεπάλληλων Υδροηλεκτρικών Σταθμών, ήτοι Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου, οι οποίοι στην ουσία αποτελούν ένα ενιαίο έργο συνολικής ισχύος 440+320+156= 916 MW, γεγονός που σε καμία άλλη περιοχή της Ελλάδας δεν έχει συμβεί έως τώρα.
Πέραν της τεράστιας προσφοράς στον εξηλεκτρισμό της χώρας τα φαραωνικά αυτά έργα κανένα άλλο θετικό αντίκτυπο δεν έχουν επιφέρει, καθώς ολόκληρη η γύρω περιοχή έχει ερημοποιηθεί πλήρως. Οι πρωτοφανείς επιπτώσεις των έργων αυτών (30 θανάσιμα δυστυχήματα, αφανισμός 15 χωριών, σεισμοί, κατολισθήσεις, περιβαλλοντική, οικονομική, και κοινωνική υποβάθμιση), συνετέλεσαν στον οριστικό ξεριζωμό της τοπικής κοινωνίας, στην μαζική αστικοποίηση και στην χαριστική βολή του πρωτογενούς τομέα της περιοχής, στον οποίο δραστηριοποιούνταν οι τότε κάτοικοι. Έκτοτε, η εναπομείνουσα τοπική κοινωνία προσπαθεί διαρκώς να ορθοποδήσει, χρησιμοποιώντας τις ελάχιστες δυνάμεις που της έχουν απομείνει.
Ερχόμενοι όμως στο σήμερα, ακριβώς πάνω στην χρονική στιγμή που δημιουργούνται προοπτικές για την ανάδειξη και την ήπια αξιοποίηση του μοναδικής ομορφιάς λιμναίου τοπίου που κυριαρχεί πλέον στην περιοχή, έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν δεύτερο ξεριζωμό και μια άνευ προηγουμένου οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφή, καθώς σύμφωνα με τον χάρτη της ΡΑΕ στην ίδια ακριβώς περιοχή σχεδιάζεται να εγκατασταθούν:
- Πλωτά φωτοβολταϊκά στις τεχνητές λίμνες Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου.
- Φωτοβολταϊκά στους βοσκοτόπους της Βαλαώρας Αγράφων.
- Αντλησιοταμιεύσεις
- Ανεμογεννήτριες
Η καταστροφή αυτή θα είναι η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΤΑΦΟΠΛΑΚΑ ολόκληρης της υπαίθρου των Δήμων Αγράφων, Αγρινίου και Αμφιλοχίας, καθώς κάθε σπιθαμή γης και κάθε λίτρο νερού, δεσμεύονται μια για πάντα και μετατρέπονται σε αντικείμενα βιομηχανικής δραστηριότητας με μόνο σκοπό το εμπόριο ενέργειας”.
Οργανωμένη μετακίνηση
Για το συλλαλητήριο προβλέπεται και η οργανωμένη μετακίνηση με λεωφορεία από το Αγρίνιο, το Καρπενήσι και την Αθήνα. Για κρατήσεις θέσεων μπορείτε να επικοινωνείτε με τα τηλέφωνα 6946871356 και 6941449675 (για Αγρίνιο), 6989995773 και 6972717726 (για Καρπενήσι) και 6974792318 και 6987743206 (για Αθήνα). Κράτηση θέσεων μπορεί να γίνει και μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εδώ.
Κάτοικος χωριού Βαλαώρας: Θωμάς Κώτσιας
Μουσική: Κωνσταντής Πιστιόλης
Αναστάτωση στο Αγρίνιο
Την άνοιξη που μας πέρασε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου, η Ομοσπονδία Συλλόγων Τριχωνίδας, το Terra Pindus, ο Φυσιοδιφικός Σύλλογος Καρπενησίου και ακόμα 42 πολιτιστικοί και τοπικοί σύλλογοι χωριών των Δήμων Αγρινίου, Παρακαμπυλίων, Στράτου, Νεάπολης, Παναιτωλικού, Παραβόλας, Θεστιέων και Προυσσού (Καρπενήσι) κατέθεσαν υπόμνημα διαμαρτυρίας προς τον Δήμο Αγρινίου, τα δασαρχεία Αγρινίου, Αμφιλοχία και Καρπενησίου, την Διεύθυνση Δασών Αιτωλοακαρνανίας και όλες τις αδειοδοτούσες υπηρεσίες για έργα ΑΠΕ στην περιοχή. Ζητούν από όλους τους θεσμικούς φορείς να λάβουν σοβαρά υπόψιν τις αντιρρήσεις των τοπικών κοινωνιών και να μην αδειοδοτήσουν οποιοδήποτε πλωτό ή χερσαίο φωτοβολταϊκό, οποιοδήποτε αιολικό εργοστάσιο, οποιοδήποτε έργο αντλησιοταμίευσης. Αντιπροτείνουν μάλιστα εναλλακτικές απέναντι στην εκβιομηχανοποίηση του περιβάλλοντος όπως, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου μονοπατιών και ορειβατικών καταφυγίων, ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον, στήριξη παραγωγικών επαγγελμάτων όπως της κτηνοτροφίας, της μελισσοκομίας, του αγροτουρισμού και προώθηση των υψηλής ποιότητας παραγόμενων τοπικών προϊόντων στην εγχώρια αγορά.
“Η ραγδαία και πρωτοφανής εξάπλωση των βιομηχανικών μονάδων Α ΠΕ στην Αιτωλοακαρνανία έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, αφήνοντας μέχρι στιγμής «απ’ έξω» τον Δήμο Αγρινίου. Τώρα όμως έφτασε η κρίσιμη στιγμή και γι’ αυτή την περιοχή του νομού μας, και ειδικά των Παρακαμπυλίων και του Παναιτωλικού Όρους”, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σε αυτό. “Αν επιτραπεί η δημιουργία έστω και μιας παραμικρής υποδομής (π.χ. εγκατάσταση έστω και μιας ανεμογεννήτριας), τότε είναι βέβαιο πως θα συμβεί ό,τι ακριβώς συνέβει σε άλλες περιοχές, όπως αυτή του Αντιρρίου και της Ναυπακτίας, με αποτέλεσμα όλοι μας να είμαστε ες αεί υποχρεωμένοι να συμβιώνουμε με βιομηχανικές εγκαταστάσεις, μόλις λίγα μέτρα μακριά από τα σπίτια μας. Για τον λόγο αυτό οι κάτωθι υπογράφοντες δηλώνουμε ξεκάθαρα πως είμαστε κάθετα αντίθετοι σε οποιοδήποτε τέτοιο σενάριο, το οποίο μάλιστα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα είναι πραγματικότητα, εάν οι αρμόδιες υπηρεσίες το επιτρέψουν αγνοώντας τα αιτήματά μας”.
Ο Δήμος Παρακαμπύλιων είναι αυτός που φαίνεται να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος καθώς τα δύο μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα στο Καστράκι και στα Κρεμαστά αφήνουν το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους αποτύπωμα μέχρι και σήμερα. Σε ανακοίνωσή της για τις εξελίξεις η Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Βουνών της Αιτωλοακαρνανίας αναφέρει ότι “από την δεκαετία όμως του 1960 και έπειτα, με την κατασκευή των τριών (3) μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων (Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου) συνολικής ισχύος 916 ΜW, αλλά και με τα ημιτελή έργα εκτροπής του (φράγματα Συκιάς και Μεσοχώρας) και το φράγμα Δαφνοζωνάρας, ο Αχελώος έπαψε να είναι ποταμός και μετατράπηκε σε μια αχανή βιομηχανική περιοχή η οποία όλο και επεκτείνεται χωρίς κανένα απολύτως φραγμό. Όλα αυτά τα έργα (πλωτά φωτοβολταϊκά, αντλησιοταμιεύσεις), δεν έχουν υλοποιηθεί ούτε έχουν δοκιμαστεί επαρκώς ΠΟΥΘΕΝΑ στην Ελλάδα, αποτελώντας στην ουσία ένα τεράστιο πείραμα με παντελώς άγνωστες και εν δυνάμει επικίνδυνες για το περιβάλλον αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο επιπτώσεις, καθώς το νερό από το οποίο πίνουμε και χρησιμοποιούμε σε καλλιέργειες και κτηνοτροφία, μετατρέπεται από αγαθό της ζωής σε πρώτη ύλη βιομηχανικής δραστηριότητας”.
Η περιοχή βόρεια του Αγρινίου. Ανεμογεννήτριες στα βουνά (σε πράσινο και κίτρινο κύκλο), μικρά υδροηλεκτρικά (με πράσινες γραμμές) και έργα αντλησιοταμίευσης στα ποτάμια, μονάδες αποθήκευσης (πράσινο ενιαίο), πλωτά φωτοβολταϊκά στις λίμνες (σκούρο μπλε), χερσαία φωτοβολταϊκά (γαλάζιο) στον κάμπο του Αγρινίου. Πηγή, γεωπληροφοριακός χάρτης ΡΑΑΕΥ.
Ο δεύτερος ξεριζωμός
Στην άλλη μεριά της λίμνης Κρεμαστών, εκεί όπου διοικητικά βρισκόμαστε στον νομό Ευρυτανίας, το μεγαλύτερο κτηνοτροφικό χωριό του νομού, η Βαλαώρα, είναι ανάστατη για δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια. Τον Απρίλιο του 2022 η εταιρεία που σχεδίαζε την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα βοσκοτόπια του χωριού, σε έκταση 3.200 στρεμμάτων, αποσύρθηκε. Λίγο καιρό αργότερα εμφανίστηκε μία άλλη εταιρεία με σχέδιο την κατασκευή μίας διπλάσιας ισχύος – σε σχέση με την προηγούμενη – φωτοβολταϊκή εγκατάσταση! Όταν εξελισσόταν ο αγώνας ενάντια στην πρώτη προσπάθεια εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, είχαμε φιλοξενήσει στο πρώτο τεύχος της (τότε) εφημερίδας μας μία συνέντευξη με τον Θωμά Κώτσια, κάτοικο του χωριού. Μας περιέγραφε τί σημαίνει να επιμένεις να ζεις σε ένα ορεινό χωριό στην εποχή μας και να επιμένεις να προσπαθείς να επιβιώσεις μέσω της κτηνοτροφίας. Σε ένα πρόσφατο κείμενο του επεξηγεί και τον κίνδυνο του “δεύτερου ξεριζωμού”, στον οποίο αναφέρονται συχνά οι ντόπιοι.
“Τεχνητές λίμνες του Αχελώου (Κρεμαστών, Καστρακίου, Στράτου). Λίμνες στοιχειωμένες με το αίμα δεκάδων νεκρών εργατών για την δημιουργία τους και με το δάκρυ χιλιάδων ξεριζωμένων κατοίκων από τα χωριά που χάθηκαν για πάντα κάτω από τα νερά τους. Λίμνες των ξεθαμμένων από τα νεκροταφεία νεκρών και των θαμμένων ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων. Λίμνες των σεισμών που ακολούθησαν και συνδέθηκαν με τη φάση της ανόδου της στάθμης τους και της επιδείνωσης της εγκατάλειψης των παραλίμνιων χωριών. Έλαχε και σε ‘μας ο κλήρος, μαζί με άλλες περιοχές της χώρας μας, να πληρώσουμε βαρύ το τίμημα του εξηλεκτρισμού της πατρίδας μας. 60 χρόνια μετά η φύση επούλωσε τις πληγές της, διαμορφώνοντας ένα νέο υδάτινο τοπίο ανάμεσα στα βουνά μας, με τα παραλίμνια χωριά να αναδεικνύονται αργά αλλά σταθερά, πόλοι έλξης επισκεπτών και ανάπτυξης εναλλακτικών δραστηριοτήτων ικανών να δώσουν ζωή σε κάποιους νέους που απέμειναν, παράλληλα με διάφορες άλλες δραστηριότητες κυρίως στον κλάδο της κτηνοτροφίας, αφού τα χωράφια στην κοιλάδα του ζωοδότη Αχελώου χάθηκαν για πάντα. Όμως οι πολιτικές αποφάσεις που υποτάσσονται στα σχέδια και τα προτάγματα των οικονομικών συμφερόντων είναι διαφορετικές. Ένας δεύτερος ξεριζωμός απειλεί ξανά τον τόπο μας, αφού οι λίμνες πέρα από το περίπου 1GW που παράγουν, χωρίς μάλιστα παραδόξως να προσμετράται στο παραγόμενο από ΑΠΕ ηλεκτρικό ρεύμα (πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία), προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για πλωτά φωτοβολταϊκά με κάλυψη χιλιάδων στρεμμάτων της επιφάνειας τους, για αντλησιοταμιεύσεις. Ενώ οι γύρω περιοχές [προορίζονται] για ένα νέο κύκλο εγκατάστασης ανεμογεννητριών, χερσαίων φωτοβολταϊκών σε βοσκότοπους, όπως της Βαλαώρας (το μεγαλύτερο κτηνοτροφικό χωριό της Ευρυτανίας που το ‘65 έχασε τα χωράφια της και τώρα της παίρνουν και τους βοσκότοπους χωρίς κανείς να απαντά στο πώς θα ζήσουν οι κτηνοτρόφοι), με τα συνοδά τους έργα που ολοκληρώνουν την υποβάθμιση του τοπίου και το μεταβάλλουν σε βιομηχανικό”.