Η μέρα πριν από το χάος, η Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου του 2023, κλείνει με την ολοκλήρωση διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων που δεν μπόρεσαν να χωρέσουν μέσα σε έναν φορτωμένο Αύγουστο. Στην λίμνη Πλαστήρα δύο εθνικά υπερήφανα αερόστατα σηκώνουν στον αέρα την μεγαλύτερη ελληνική σημαία στον κόσμο, 15 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Και στα Φάρσαλα, η 16η Γιορτή Χαλβά έχει την τιμή να φιλοξενεί τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κ. Αγοραστό. Είμαστε είδη σε προεκλογική περίοδο, οι εθιμοτυπικές εκδηλώσεις σε χωριά και κωμοπόλεις αποκτούν σαφέστατες πολιτικές προεκτάσεις. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών εκδίδει αργά μεσημέρι το πρώτο έκτακτο δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων για το επόμενο τριήμερο κάνοντας λόγο για επεισόδιο βροχόπτωσης επιπέδου 5 (ακραία), κάτι που φαίνεται παράταιρο με το ηλιόλουστο της ημέρας. Τις επόμενες 48 ώρες θα εκδώσει άλλα τρία τέτοια δελτία. Το ίδιο και η ΕΜΥ. Λίγο αργότερα οι δήμοι και η Περιφέρεια με δελτία τύπου — επαναλαμβανόμενα copy paste — ζητούν από τους ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ να ελέγξουν τα δίκτυά τους, να απομακρύνουν τυχόν φερτά υλικά που υπάρχουν σε αυτά και να σηκώσουν τα πρόχειρα θυροφράγματα. Όλα αυτά απόγευμα Κυριακής, με τις ισχυρές βροχοπτώσεις να προβλέπονται για τις επόμενες ώρες…
Φωτό / Αχιλλέας Χήρας, @ chiras_a
ΕΡΕΥΝΑ, ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ
Και πράγματι, την Δευτέρα ξεκινάει η βροχή. Για τον Κώστα Ξένο, κάτοικο του Παλαμά, η καλλιεργητική περίοδος μόλις έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται σε διαδικασία να μαζέψει τον εξοπλισμό του. «Λόγω της δουλειάς κοιτούσαμε τον καιρό. Προέβλεπαν 160 χιλιοστά βροχής, αλλά δεν αγχωθήκαμε να προλάβουμε να κάνουμε τις δουλειές μας, λέμε θα τις κάνουμε μετά την βροχή». Αυτή όμως δεν σταματάει, κατά διαστήματα δυναμώνει. Μικρά καθημερινά πράγματα αρχίζουν να προειδοποιούν για την εξέλιξη της κατάστασης. «Από την πρώτη μέρα βροχής, την Τρίτη, δεν μπορούσα να πάω να κόψω σύκα στο οικόπεδο απέναντι. Η γη δεν μπορούσε να τραβήξει το νερό», λέει ο Χαρίλαος Τρουβάς, ο οποίος, αν και μένει στην Αθήνα, εκείνες τις ημέρες βρισκόταν στο χωριό του τον Βλοχό.
Η Καρδίτσα στα χαρακώματα
Από το μεσημέρι της Τρίτης η Καρδίτσα μετατρέπεται σε μία πόλη σε χαρακώματα. Αμμοχάλικο για ενίσχυση των αναχωμάτων των ποταμών περιμετρικά της, σακιά με άμμο για την οχύρωση των ισογείων στο κέντρο της. Οι πιο ευφάνταστοι δοκιμάζουν τον αφρό πολυουρεθάνης στις εισόδους των καταστημάτων. Ξημερώματα Τετάρτης 6 Σεπτεμβρίου, και ενώ ο Βόλος και το Πήλιο βιώνουν την απόλυτη καταστροφή, με μήνυμα του 112 επιβάλλεται απαγόρευση κυκλοφορίας στην πόλη. Το νερό που κατεβαίνει από τα ορεινά αυξάνεται. Κάποιες συνοικίες περιμετρικά του κέντρου πλημμυρίζουν από βρόχινα νερά. Αρχίζει να σουρουπώνει, ο Θεοδόσης βάζει ένα ουίσκι και κάθεται στην βεράντα του σπιτιού του περιμένοντας τα αναπόφευκτα όπως πριν τρία χρόνια με τον Ιανό. Αν και θα μπορούσαμε να πούμε ότι λόγω επαγγέλματος είναι σε θέση να γνωρίζει τα πόσα — ελάχιστα — έγιναν μετά τις καταστροφές του Ιανού για την αντιπλημμυρική θωράκιση της πόλης, ωστόσο αυτό είναι ένα κοινό μυστικό και δεν απαιτεί κάποιες ιδιαίτερες προσβάσεις στα γραφεία της εξουσίας για να το γνωρίζεις.
Το βράδυ της Τετάρτης οι τοπικές εξουσίες διαψεύδουν η μία την άλλη, κοινώς δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Ο Δήμος Καρδίτσας σε ανακοίνωσή του κάνει λόγο για εισροή νερών στην πόλη από τον Γαβριά. Λίγο αργότερα, ο αντιπεριφερειάρχης Καρδίτσας Κ. Νούσιος σε δική του ανακοίνωση λέει ότι μόλις γύρισε από τον Γαβριά ο οποίος ναι μεν έχει υψηλή στάθμη αλλά δεν έχει υπερχειλίσει. Μία ολιγομελής παρέα ανθρώπων είναι αυτή που στην ουσία θα ενημερώσει υπεύθυνα εκείνη την ώρα, μέσω των social media, για την κατάσταση των ποταμών και θα καθησυχάσει μία ολόκληρη πόλη. Ο Βαγγέλης Φαλιάγκας είναι ένας από αυτούς. «Πήραμε την πρωτοβουλία με κάποιους ανθρώπους και πήγαμε στην Μητρόπολη, στον Καλέντζη, στο όριο του γηπέδου του Εθνικού για να δούμε την στάθμη του νερού και αν κινδύνευε η πόλη όντως, σύμφωνα με αυτά που ακουγόντουσαν. Ήμασταν 4 άτομα που θα μπορούσαμε να δράσουμε κιόλας. Με εξοπλισμό, με τα κατάλληλα ρούχα, αδιάβροχα, με μαγιό γιατί οι θερμοκρασίες ήταν ακόμα καλές. Από τοπικές αρχές δεν βρισκόταν κανείς. Στο ύψος του νοσοκομείου, 500 μέτρα από εκεί που περνάει το ποτάμι από την Μητρόπολη, η αστυνομία είχε κλείσει, δεν μας άφηνε να πάμε, υπήρχε ένα κλίμα τρομοκρατίας».
Η Καρδίτσα να σωθεί και ο κάμπος ας πνιγεί
Καθώς ο κρατικός μηχανισμός έχει επικεντρωθεί στην ενίσχυση των αναχωμάτων του Γαβριά και του Καράμπαλη προκειμένου να αποφευχθεί μία εκτεταμένη πλημμύρα της Καρδίτσας για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια, η φουσκωμένη ροή των ποταμών προς τον κάμπο δείχνει ποιες θα είναι οι επόμενες περιοχές που κινδυνεύουν άμεσα. Αρκεί να θέλεις να τις δεις. Οι μικροί τοπικισμοί για κάποιες ώρες επιχαίρονται που σώθηκε η Καρδίτσα, αποσιωπώντας την αγωνιώδη κατάσταση που ήδη διαμορφώνεται στα καμποχώρια του ευρύτερου Δήμου Παλαμά.
Στην σμίξη, εκεί όπου συναντιούνται τέσσερα ποτάμια (Ενιπέας, Σοφαδίτης, Καράμπαλης, Καλέντζης) για να πέσουν στον Πηνειό, οι άνθρωποι είναι μαθημένοι και καθώς η κεντρική εξουσία συνήθως είναι απούσα τις κρίσιμες στιγμές, έχουν κατασταλάξει στους δικούς τους τρόπους ειδοποίησης αναμεταξύ τους, προστασίας των γεροντότερων και των πιο αδύναμων, σωτηρίας των χωριών και των μέσων αναπαραγωγής τους. Η Χρυσούλα Τεγοπούλου, κάτοικος του Βλοχού είναι σε μία ηλικία που κουβαλάει αρκετές τέτοιες αναμνήσεις. «Σε αυτές τις περιπτώσεις αρκετοί άντρες του χωριού το βράδυ δεν κοιμούνται και κάνουν περιπολίες γύρω-γύρω στα αναχώματα για να δουν. Έπαιρναν ένα ξύλο και το έβαζαν στην άκρη στο ανάχωμα και παρακολουθούσαν το νερό πόσο ανέβαινε. Όταν κινδύνευε το χωριό χτυπούσαν την καμπάνα». Οι καμπάνες και αυτήν την φορά θα είναι το πιο αξιόπιστο μέσο ειδοποίησης. Ο Χαρίλαος Τρουβάς θυμάται από μικρό παιδί, τις βροχερές ημέρες του χειμώνα, να ρωτάει τον πατέρα του όταν γυρνούσε σπίτι από το καφενείο «μπαμπά, τί κάνει το ποτάμι;».
Η περιοχή βόρεια του Παλαμά όπως αποτυπώθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2023 από τον δορυφόρο Sentinel-2 του προγράμματος γεωσκόπησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Copernicus.
Δύο από τα χωριά που βρίσκονται στην σμίξη του Πηνειού, η Μεταμόρφωση και ο Βλοχός, είναι σε, κάτι παραπάνω, από επιφυλακή. Γνωρίζουν ότι τα νερά που πέρασαν από την Καρδίτσα θα καταλήξουν σε αυτά. «Επειδή έβρεχε 3-4 μέρες κοιτούσαμε τα ποτάμια, προσπαθούσαμε να συλλέγουμε πληροφορίες και από αλλού, μέσα από το facebook, και είπαμε ότι πρέπει να γίνει εκκένωση, να εξασφαλίσουμε την ζωή μας», λέει ο Τάκης Τσιούκας, κάτοικος της Μεταμόρφωσης και κοινοτικός σύμβουλος. Ήδη από το πρωί της Τετάρτης 6 Σεπτεμβρίου έχουν εκκενωθεί οργανωμένα με λεωφορεία από τους περισσότερους κατοίκους τους, αρκετοί ωστόσο έχουν μείνει πίσω γιατί δεν θέλουν να αφήσουν τα σπίτια τους. «Δεν το αφήνεις το σπίτι, λες κάτι να σώσω, κάτι να σηκώσω λίγο πιο πάνω», προσθέτει. Κινούνται με τρακτέρ μέσα στο χωριό για να εντοπίσουν ανθρώπους που δεν έχουν φύγει και χρειάζονται βοήθεια. Το κοινοτικό γραφείο που κατασκευάστηκε μετά την πλημμύρα του χωριού το 1994 μετατρέπεται σε καταφύγιο για όσους έχουν ξεμείνει εκεί. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν ο τότε μηχανικός είχε μια διορατική έκλαμψη για το μέλλον όταν αποφάσισε να σχεδιάσει το κτίριο με δύο ορόφους, το σίγουρο είναι ότι το 2023 κάποιες (εγκλωβισμένες) γιαγιάδες θα ψιθύριζαν να έχει όλα τα καλούδια του θεού εκεί όπου βρίσκεται.
Στην Μεταμόρφωση έχουν την κρυφή ελπίδα ότι μπορεί να σωθεί το χωριό. Στον Ιανό τα κατάφεραν μπαζώνοντας με χαλίκι τους δρόμους που έρχονταν από τον Παλαμά και τον Βλοχό και με μία βελέντζα, προίκα της γυναίκας του Τάκη Τσιούκα, με την οποία φράκαραν και σταμάτησαν την εισροή νερών στην λεκάνη του χωριού από έναν αρδευτικό αγωγό. Μέχρι τα μεσάνυχτα σηκώνουν τα αναχώματα των δύο ποταμών ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται το χωριό, τον Ιταλικό και τον Καλέντζη, και καλύπτουν με νάιλον το χώμα τους προκειμένου να μην το «φάει» το νερό. «Σιγά-σιγά περνούσε νερό και λέμε μέχρι το πρωί θα γεμίσει λίγο-λίγο το χωριό, γιατί είναι μεγάλη λεκάνη, μπορεί και 2.000 στρέμματα. Έτσι το υπολογίζαμε». Η επόμενη πρόταση του Τάκη ξεκινάει με ένα «αλλά».
Αφημένοι στην ροή των ποταμών
Από το ξημέρωμα της Τετάρτης το νότιο τμήμα του Παλαμά έχει πλημμυρίσει από τα βρόχινα νερά αλλά και από το σπάσιμο του αναχώματος στην «Πλύστρα», στην σμίξη του Σοφαδίτη με τον Φαρσαλίτη. Όλη την ημέρα γίνονται απεγκλωβισμοί ανθρώπων, με τρακτέρ και ψηλά αυτοκίνητα. Το πιο κρίσιμο σημείο του υδρολογικού δικτύου της περιοχής είναι ο Σταυρός, το ποτάμι ανάμεσα σε Παλαμά και Ιτέα. Ο Βάιος Παπαθανασίου, κάτοικος του Παλαμά, κατά τις 11 το βράδυ θα πάει μία τελευταία βόλτα εκεί για να δει πώς πάνε τα πράγματα. «Είδα ότι το νερό είχε πέσει. Είχα στείλει και μια φωτογραφία σε έναν φίλο μου που είχε ένα χωράφι εκεί και μου λέει δεν νομίζω να υπάρχει πρόβλημα πλέον». Η επόμενη πρόταση του Βάιου ξεκινάει και αυτή με ένα «αλλά». «Κατά τις 4 π.μ. κάποιος με ξύπνησε και βγήκα έξω προς την αποθήκη μου να δω αν έρχονται νερά. Υπήρχε ένα τρομερό, απόκοσμο βουητό. Μπαίνω στο facebook και είδα ότι ανατολικά του Παλαμά — εγώ μένω δυτικά — έγραφαν ότι θα πνιγούμε. Η ανατολική μεριά είναι προς την Ιτέα. Βλέπω μέσα σε 10 δευτερόλεπτα νερό να κάνει πλατς στο παπούτσι μου. Και καταλαβαίνω ότι έρχεται πολύ. Τους ξυπνάω όλους και τους λέω πνιγόμαστε. Σε 7-8 λεπτά το νερό είχε φτάσει στο 1 μέτρο και κάτι».
Τα γεγονότα πια είναι αφημένα στη ροή του νερού. Αφού σπάει ο Σταυρός έξω από τον Παλαμά ακολουθεί το σπάσιμο των αναχωμάτων του Ενιπέα στον Βλοχό και λίγα λεπτά αργότερα, στις 5 παρά τα ξημερώματα της Πέμπτης 7 Σεπτεμβρίου σπάει το ποτάμι και στην Μεταμόρφωση. Εκατοντάδες κόσμου είναι εγκλωβισμένοι σε κεραμίδια και δίπατα σπίτια περιμένοντας εξωτερική βοήθεια. Μέσα στην μέρα πλημμυρίζουν και άλλα χωριά που βρίσκονται στον ρου του νερού, καθώς αυτό κινείται προς τον Πηνειό. Η Βάνα Γαλάνη, κάτοικος Φαρκαδόνας, μέχρι και την τελευταία στιγμή δυσκολεύεται να πιστέψει ότι η κωμόπολη όπου ζει θα πλημμυρίσει. «Πέμπτη πρωί είδαμε ότι έχουν φουσκώσει πολύ επικίνδυνα τα νερά. Το Κεραμίδι απ’ όπου κατάγεται η οικογένειά μου και πήγαμε να τους δούμε είχε αρκετά ψηλά το νερό στην γέφυρα σε σχέση με τις άλλες χρονιές και εκεί αρχίσαμε να ανησυχούμε». Και πράγματι, όχι χωρίς αιτία.
112, να ‘χαμε να λέγαμε
Τις κρίσιμες ώρες τα μηνύματα της Πολιτικής Προστασίας μέσω του 112 δεν θα προσφέρουν τίποτε, ούτε ως προς την προειδοποίηση των κατοίκων ούτε ως προς την κατεύθυνση χάραξης ασφαλών διαδρομών απομάκρυνσής τους προτού εγκλωβιστούν στις πλημμυρισμένες περιοχές. Οι οδηγίες σε περίπτωση πλημμυρικών φαινομένων ζητούν την αναζήτηση υπερυψωμένων σημείων ή κτιρίων και την ασφαλή παραμονή εκεί. Βέβαια, μία τέτοια οδηγία προϋποθέτει αφενός την ύπαρξη τοπικών σχεδίων για το πού θα είναι αυτά τα σημεία συγκέντρωσης και πώς θα είναι ενήμεροι οι κάτοικοι γι’ αυτά, και αφετέρου τη δυνατότητα του κρατικού μηχανισμού να σπεύσει προς βοήθεια και απεγκλωβισμό άμεσα και όχι μετά από 24 ώρες.
Στην περίπτωση των πλημμυρικών φαινομένων στους νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων οι οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν ούτε στο ελάχιστο στην κρισιμότητα των στιγμών. «Υπήρξε μία σύγχυση γενικότερα. Ερχόταν το μήνυμα του 112 όλη την εβδομάδα γιατί έβρεχε. Απλά οι αρχές άρχισαν να ειδοποιούν από το μεσημέρι και μετά στο Κεραμίδι να αρχίσει ο κόσμος να ετοιμάζεται να φύγει από το χωριό, και στην Φαρκαδόνα να πηγαίνουμε προς το δημαρχείο», λέει η Βάνα Γαλάνη. Ο μεγάλος αριθμός μηνυμάτων σε 48 ώρες (33 συνολικά) δεν υποδηλώνει κάποιο συνεκτικό σχέδιο βάσει του οποίου κινούνταν οι κρατικοί μηχανισμοί, αλλά μάλλον το χάος στο οποίο βρίσκονταν και την αδυναμία τους να συντονιστούν και να διαχειριστούν την κατάσταση. Ακριβώς αυτή η συνθήκη είναι που οδήγησε στην απαξίωση των μηνυμάτων καθώς οι οδηγίες που συμπεριελάμβαναν δεν μπορούσαν να συγχρονιστούν με την πραγματικότητα που ζούσαν εκείνη τη στιγμή οι κάτοικοι. «Σε εμάς το μήνυμα του 112 ήρθε στη 1 το βράδυ όπου το νερό ήταν στα 3 μέτρα. Εκκενώστε την Φαρκαδόνα έλεγε, με 3 μέτρα νερό που να πάμε;», λέει η Αθηνά Μπαλάφα κάτοικος της πόλης (για την ακρίβεια, βάσει των επίσημων στοιχείων της Πολιτικής Προστασίας, το μήνυμα εστάλη στις 1.54 π.μ. ζητώντας την απομάκρυνση από την Φαρκαδόνα προς το Γριζάνο λόγω πιθανής υπερχείλισης του Πηνειού). «Το μήνυμα ήρθε πολύ αργά. Έλεγαν για κίνδυνο πλημμύρας αλλά δεν μας έλεγαν προς τα που να πάμε, δεν ήξερα που δεν είχαν πλημμυρίσει, ούτε από που ερχόταν το νερό, οπότε αναρωτιόμουν τώρα τί κάνουμε», λέει η Βάνα Γαλάνη.
Το ίδιο συμβαίνει και στον Παλαμά. Το μήνυμα του 112 εστάλη στις 7.12 π.μ., σχεδόν 3 ώρες αφότου ο Παλαμάς είχε ήδη πλημμυρίσει, και ζητάει την απομάκρυνση από υπόγειους και ισόγειους χώρους λόγω εξέλιξης πλημμυρικών φαινομένων. Ο Κώστας Παλαιός, δημοσιογράφος στην τοπική εφημερίδα Νέος Αγών, μας μεταφέρει τη μαρτυρία του Ευριπίδη Μανούκα, κάτοικου του Παλαμά. «5.20 π.μ. δεν ήξερε κανείς τί γίνεται στον Παλαμά, γιατί έπαιρνε στο 112. 6.15 π.μ. λέει ότι ήρθε το πρώτο μήνυμα, όταν εμείς ήμασταν ήδη πλημμυρισμένοι στα 2 μέτρα. Ενώ ήταν πλημμυρισμένος ο Παλαμάς, στο 112 δεν ήξεραν τι γίνεται στον Παλαμά». Ο κόσμος όλες αυτές τις ώρες ενημερώνεται στόμα με στόμα και μοιράζεται πληροφορίες με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με αυτόν τον τρόπο θα οργανωθεί τις επόμενες ώρες για να παράσχει βοήθεια σε ανθρώπους που την χρειάζονται άμεσα. «Η μεγάλη ευθύνη που δίνουμε όλοι στον δήμαρχο δεν ήταν τόσο αν διεκδίκησε να γίνουν τα έργα. Αλλά ότι δεν μας ενημέρωσε εγκαίρως, ότι δεν υπήρχε κάποιο σχέδιο», λέει ο Κώστας Ξένος. «Βλέπαμε την βροχή αλλά δεν μπορούσαμε να έχουμε εικόνα ούτε τί γίνεται στα ποτάμια, ούτε που είναι η στάθμη. Θα μπορούσαμε μόνοι μας να εκκενώσουμε τα χαμηλά σπίτια, να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές, αρκεί να είχαμε μία ενημέρωση». Ο Βάιος Παπαθανασίου ισχυρίζεται ότι ο δήμαρχος Παλαμά είχε εικόνα τί συμβαίνει στα ποτάμια αλλά δεν την επικοινώνησε στους κατοίκους. «Στο δημοτικό συμβούλιο που έγινε μετά τις πλημμύρες ο δήμαρχος είπε ότι οι χειριστές των μηχανημάτων έφυγαν από τα αναχώματα γιατί φοβήθηκαν. Του λέω, τί ώρα έγινε αυτό; Αφού οι άνθρωποι έφυγαν, γιατί δεν ειδοποιήσατε εμάς τους υπόλοιπους; Και δεν μου απάντησε ποτέ».
Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης που δεν υπήρχαν
Το γενικό σχέδιο για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και τη διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων με την κωδική ονομασία «Δάρδανος 2» αναθεωρήθηκε τον Οκτώβριο του 2022. Σε αυτό, τουλάχιστον σε δύο σημεία του, αναφέρεται ότι θα πρέπει να έχουν προσδιοριστεί σημεία συγκέντρωσης για τους πολίτες σε περίπτωση πλημμύρας και για τον τρόπο που θα γίνει στη συνέχεια η οργανωμένη απομάκρυνσή τους εφόσον χρειαστεί. Στην περίπτωσή μας, κανένας τέτοιος σχεδιασμός δεν εξελίχθηκε τις κρίσιμες ώρες. Οι κάτοικοι χωριών και κωμοπόλεων με τους οποίους και τις οποίες συνομιλήσαμε στο πλαίσιο της έρευνάς μας, επιμένουν ότι δεν είχαν πληροφορηθεί ποτέ για την ύπαρξη ενός τέτοιου σχεδίου, ούτε είχε γίνει κάποια άσκηση ετοιμότητας. «Το σχέδιο ήταν κατά βούληση μαζεύουμε ότι μπορούμε και φεύγουμε, πάμε στον Παλαμά. Αυτό ήταν το σχέδιο απ’ όταν γεννήθηκα εγώ», λέει η Ασπασία Τεγοπούλου. Τρεις εβδομάδες μετά τον Daniel ένα νέο κύμα κακοκαιρίας προβλέπεται ότι θα χτυπήσει τον θεσσαλικό κάμπο. Πραγματοποιείται σύσκεψη σε ανώτερο κυβερνητικό επίπεδο και το τοπικό συντονιστικό όργανο του Δήμου Παλαμά ανακοινώνει συγκεκριμένα σημεία στα χωριά για να μεταβούν οι κάτοικοι σε περίπτωση που απαιτηθεί εκκένωση λόγω νέων πλημμυρικών φαινομένων. «Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι αυτό το σχέδιο έγινε μετά την πλημμύρα. Γνωρίζανε τα σημεία που δεν πλημμύρισαν και μας έστελναν εκεί. Αφού το κάναμε την πρώτη φορά από μόνοι μας, τώρα το ανακοίνωσαν ως σχέδιο», λέει ο Κώστας Ξένος. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι σε 9 από τα 18 χωριά που περιλαμβάνονται στην λίστα (χώρια αυτά που δεν κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν ή έχουν ήδη εκκενωθεί πλήρως) ως σημεία συγκέντρωσης αναφέρονται τα «ψηλά σπίτια», κάτι για το οποίο οι κάτοικοι βέβαια δεν περίμεναν την Πολιτική Προστασία για να τους τα υποδείξει ως ασφαλή σημεία συγκέντρωσης.
Φωτό / Γιώργος Τάτσιος, @ giorgos_tatsios. Στα τέλη του Σεπτεμβρίου, 20 ημέρες μετά την κακοκαιρία Daniel, αναμένεται ένα νέο μέτωπο με έντονες βροχοπτώσεις στην περιοχή της Θεσσαλίας. Στρατός, αστυνομία και πυροσβεστική στήνουν έναν σταθμό βάσης στο «Δέλτα» προκειμένου να επιχειρήσουν με ερπυστριοφόρα, λέμβους και ελικόπτερα σε περίπτωση νέων πλημμυρικών φαινομένων στα χωριά του Δήμου Παλαμά. Χωριά τα οποία εδώ και βδομάδες είναι ήδη μέσα στην λάσπη και στα νερά, άδεια ή εκκενωμένα από τους κατοίκους τους…
Η συνδρομή των σωστικών συνεργείων
Τα πρώτα κρατικά σωστικά συνεργεία θα εμφανιστούν στον Παλαμά αργά το απόγευμα της Πέμπτης, σχεδόν 12 ώρες αφότου πλημμύρισε η πόλη. Από τα ξημερώματα της Παρασκευής θα αρχίσουν να επιχειρούν και στα βορειότερα χωριά, την Μεταμόρφωση, τον Βλοχό, την Φαρκαδόνα. Μέχρι τότε, είναι οι ντόπιοι που με τρακτέρ, βάρκες, κανό ή άλλες αυτοσχέδιες πατέντες κινούνται μέσα στους πλημμυρισμένους δρόμους, οδηγούν σε ασφαλή σημεία τους εγκλωβισμένους, μετριούνται για να δουν ποιοι λείπουν για να τους αναζητήσουν, μοιράζουν με φειδώ τα λίγα τρόφιμα και το πόσιμο νερό που έχουν.
Η Έλενα συμμετέχει σε μία ομάδα διάσωσης με έδρα την Αθήνα. Φτάνουν στην Καρδίτσα την Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου με ένα κομβόι οχημάτων με σκοπό να επιχειρήσουν στα χωριά όπου υπήρχε ανάγκη. Νωρίτερα, στα διόδια της Μαλακάσας έχουν έναν κωμικοτραγικό τσαμπουκά καθώς επιτρέπουν μόνο τα πυροσβεστικά οχήματα της ομάδας να περάσουν χωρίς να πληρώσουν και όχι στο ασθενοφόρο, στα συνοδευτικά που μεταφέρουν εξοπλισμό διάσωσης και στα συμβατικά οχήματα. Παρόλο που η ομάδα της είναι καταγεγραμμένη στο μητρώο της Πολιτικής Προστασίας, στην πράξη τα πράγματα λειτουργούν κάπως πιο χύμα. «Είναι το μεγάλο ερώτημα, πώς σε καλούν να πας να επιχειρήσεις και πώς επιτρέπεται μια σειρά πραγμάτων. Δεν σε καλεί ποτέ η Πολιτική Προστασία. Η πρωτοβουλία να πάμε στην Θεσσαλία ήταν του αρχηγού. Επειδή ήξερε τον διοικητή της περιφέρειας της πυροσβεστικής ήρθε σε συνεννόηση μαζί του και μας είπε τα χωριά όπου χρειάζεται να επιχειρήσουμε». Συντονιστικό κέντρο για τις εθελοντικές ομάδες που έχουν βρεθεί στην περιοχή δεν υπάρχει. Αλλά και στο πεδίο δεν λείπει η ένταση και ο ανταγωνισμός. «Το Σάββατο το πρωί μας λένε να πάμε στην Μαραθέα. Χανόμαστε στον δρόμο, πάμε με τα χίλια ζόρια. Μόλις έχει ξεκινήσει επιχείρηση της ΕΜΑΚ και μας λένε φύγετε, εδώ δεν θα καθίσετε, εμείς θα βρούμε ζωντανούς ανθρώπους. Αν θέλετε πηγαίνετε στην Μεταμόρφωση να μαζέψετε κανέναν πεθαμένο. Είχε κανάλια. Ετοιμάζονταν να κάνουν επιχείρηση-σόου. Το να βρεις μια ζωή είναι σημαντικό, το να βρεις ένα σώμα πεθαμένο για να το θάψουν οι δικοί του δεν είναι τόσο σημαντικό;». Μία παρόμοια κατάσταση θα συναντήσουν και στους πυροσβεστικούς σταθμούς, όπου ανεφοδιάζουν με καύσιμα τα οχήματά τους. «Τα δικά μας οχήματα ανεφοδιάζονται στους πυροσβεστικούς σταθμούς. Γράφουν ένα χαρτί και το κονδύλι εγκρίνεται από την πυροσβεστική. Αυτό όμως επαφίεται στην κάθε υπηρεσία. Οι Καρδιτσιώτες το έκαναν, οι Λαρισαίοι μας έβγαλαν το λάδι. Δεν μας έβαζαν πετρέλαιο. Μετά, αφού μίλησε και ξαναμίλησε ο αρχηγός, μας έβαλαν με το σταγονόμετρο».
Χωρίς ενσυναίσθηση
Κάθε τραγικό γεγονός σε αυτόν τον τόπο μαζεύει γύρω του κοράκια, ανώνυμα και επώνυμα, τα οποία θανατολογούν και με μία αρρωστημένη ανυπομονησία καρτερούν τα νούμερα των νεκρών να φτάσουν όσο γίνεται πιο ψηλά. Αυτή η κουλτούρα θανατοπολιτικής διαχύθηκε κοινωνικά μετά την πυρκαγιά στο Μάτι το 2018, και έκτοτε τα κανιβαλίστικά της παράγωγα τα βιώνουμε κάθε φορά που το κράτος αδιαφορεί για την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Ο θάνατος έγινε ένα πεδίο ανταγωνισμού της εξουσίας, όχι στην προοπτική του τί μπορώ να κάνω για να μην τον προκαλέσω, αλλά ποια εκδοχή της (Δεξιά-Νέα Δημοκρατία ή Αριστερά-ΣΥΡΙΖΑ) θα ευθύνεται για τους περισσότερους τέτοιους. Κάθε καταστροφή καταγράφεται αναίσθητα, με το ωμό μέτρημα των νεκρών και την κρυφή ελπίδα αυτοί να είναι περισσότεροι από μία προηγούμενη, ώστε να την επισκιάσει και σε βάθος χρόνου να προσδώσει τα ανάλογα πολιτικά οφέλη. Έτσι και στην περίπτωση των πλημμυρών στην Θεσσαλία, όταν υπήρχαν εκατοντάδες εγκλωβισμένοι, όταν οι κάτοικοι προσπαθούσαν να μετρηθούν, να δουν ποιος λείπει και να ψάξουν να βοηθήσουν τους συγχωριανούς και τις συγχωριανές τους, κάποιοι προσμένανε εκατοντάδες νεκρών προκειμένου να κάνουν πολιτική σπέκουλα. Οι 24 νεκροί στις πλημμύρες της Μάνδρας, οι 101 στην φωτιά στο Μάτι, οι 20 στις φωτιές του Έβρου, οι 17 στις πλημμύρες της Θεσσαλίας είναι νεκροί των εγκληματικών αμελειών του κράτους. Κάθε φορά αλλάζει η πολιτική του διαχείριση, τα ονόματα στα υπουργεία και στις υπηρεσίες κάνουν κύκλους και το μόνο που δεν αλλάζει είναι οι άνθρωποι που βρίσκουν τον θάνατο, άνθρωποι των κατώτερων κοινωνικών τάξεων.
Φύλαξέ με από το νερό, να σε φυλάξω από τον σεισμό
Η Έλενα επιβαίνει στο φουσκωτό με ακόμα έναν διασώστη και κάνουν κουπί σχεδόν 6 χιλιόμετρα πήγαινε-έλα για να φτάσουν στον Κοσκινά. Μέσα σε μία περίεργη ησυχία το μόνο που ακούν είναι πλίθινα σπίτια τριγύρω τους να γκρεμίζονται. Στην ευρύτερη περιοχή του Παλαμά υπάρχουν κάποιες εκατοντάδες τέτοια σπίτια. Μέσα από συλλογική δουλειά οι αγρότες εκμεταλλεύονταν το αργιλώδες έδαφος της Θεσσαλίας και έφτιαχναν χειροποίητα πλιθιά τα οποία αποτελούσαν το βασικό κατασκευαστικό υλικό μέχρι τη δεκαετία του ‘60 οπότε και αρχίζει να αντικαθίσταται από μικτές κατασκευές με τούβλο και τσιμέντο. Αποτελούν κομμάτι της αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Καρδίτσας. Τα πλίθινα σπίτια αποτελούνταν συνήθως από δύο, άντε το πολύ τρία, δωμάτια και μία βεράντα μπροστά. Σε αυτά ζούσαν οι πολυμελείς φτωχικές αγροτικές οικογένειες της εποχής. Καθώς οι δεκαετίες κυλούσαν, στα ήδη υπάρχοντα πλινθόκτιστα σπίτια, είτε γινόντουσαν προσθήκες και επεκτάσεις, είτε σοβατίζονταν εξωτερικά για μεγαλύτερη προστασία. Γι’ αυτό το λόγο πολλοί και πολλές εξεπλάγησαν με το πλήθος αυτών των σπιτιών που αποκαλύφθηκε, μέσω της κατάρρευσης τους, ότι ήταν κατασκευασμένα με αυτό το υλικό. Στα χωριά, οι γιαγιάδες έλεγαν από παλιά «φύλαξέ με από το νερό, να σε φυλάξω από τον σεισμό». Πράγματι τα πλίθινα σπίτια έχουν δείξει μεγάλη αντοχή στην καταπόνηση του χρόνου ή στις σεισμικές δονήσεις. Αντίθετα, ο μεγάλος εχθρός τους είναι το νερό. Γι’ αυτό άλλωστε οι σκεπές κατασκευάζονταν με μία προεξοχή κάποιων εκατοστών, την αστρέχα, προκειμένου να προστατεύουν την τοιχοποιία από την βροχή. Μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου οι απόψεις των μηχανικών λένε ότι ακόμα και όσα από αυτά τα σπίτια δεν κατέρρευσαν θα πρέπει να θεωρούνται ξεγραμμένα ως προς την πιθανότητα να κατοικηθούν ξανά με ασφάλεια.
Φωτό / Γιώργος Νιάκας. Πλίθινο σπίτι στον Παλαμά, μισογκρεμισμένο μετά την πλημμύρα.
Οι φειδωλοί χρωματισμοί των επιτροπών
Αφού υποχωρήσουν τα νερά δειλά-δειλά θα αρχίσουν να εμφανίζονται στα χωριά και στις κωμοπόλεις επιτροπές για την καταγραφή των ζημιών, τον χαρακτηρισμό των σπιτιών με βάση αυτές, και τον καθορισμό των αποζημιώσεων που θα δοθούν. Ο Γιώργος Πράντζος, πολιτικός μηχανικός και εκπρόσωπος του μεσιτικού γραφείου της Remax στην Καρδίτσα μας λέει ότι ζητήθηκε από τα μέλη του τοπικού Συλλόγου Μηχανικών να συμμετάσχουν εθελοντικά στη συγκρότηση αυτών των επιτροπών. Θα ανταποκριθούν καμιά 25αριά άτομα και η τελική σύσταση θα είναι μεικτή, με έναν Αθηναίο και έναν Καρδιτσιώτη. Ένας ντόπιος έχει βαθιά γνώση της περιοχής, διαπροσωπικές επαφές με τους ανθρώπους της και φυσικά γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της δόμησης σε αυτήν. Οι Αθηναίοι είναι άπειροι, νεοπροσληφθέντες στην Πολιτική Προστασία και χωρίς εμπειρία από το πεδίο. «Οι επιτροπές είχαν εντολές να είναι αρκετά φειδωλές με τον χρωματισμό που έβαζαν στα σπίτια» θα μας πει. Και εδώ προκύπτει ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα.
«Η επιτροπή δεν είχε κριτήριο, είχε εντολή», λέει η Ασπασία Τεγοπούλου, κάτοικος Βλοχού. «Το σπίτι μας έχει μείνει με δύο πόρτες, τα παράθυρα και τίποτα άλλο. Δεν χαρακτηρίστηκε κόκκινο, όλα κίτρινα και 2-3 πράσινα. Κόκκινα βγήκαν μόνο όσα ήταν από ευτελή υλικά, έτσι αποκαλούσαν τα πλίθινα». Μαρτυρίες των κατοίκων των χωριών αναφέρουν ότι οι επιτροπές των μηχανικών δεν εξετάζουν τα θεμέλια των σπιτιών αλλά εάν εμφανίζουν επιφανειακές ρωγμές. «Δεν μπορούσαν να εγγυηθούν για τα θεμέλια του σπιτιού», λέει η Βάνα Γαλάνη, κάτοικος της Φαρκαδόνας. «Μας είπαν ότι το σπίτι ήταν σε καλή κατάσταση. Ο σύζυγός μου, επειδή ήταν ελαιοχρωματιστής και είχε κάποια σχέση με το αντικείμενο, τους λέει ότι τα τούβλα μέσα έχουν νερό. Αυτοί δεν το πίστευαν. Και τους ανοίγει μία τρύπα, άρχισε να βγαίνει νερό και αυτοί έμειναν άφωνοι. Εμένα δεν μου φάνηκε ειδικός αυτός που δεν μπορούσε να καταλάβει ότι τόσες μέρες μέσα στο νερό το τούβλο είχε κρατήσει νερά».
Στην πραγματικότητα το κράτος δεν έχει συγκροτήσει μία μέθοδο για την καταγραφή των ζημιών ενός πλημμυρικού φαινομένου. Ο Κωστής Χατζημιχάλης, ομότιμος καθηγητής στο τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου στην Αθήνα λέει ότι «τα δελτία των καταστροφών για να χαρακτηρίσουν τα κτίρια πράσινο, κίτρινο, κόκκινο είναι τα ίδια δελτία που χρησιμοποιεί ο ΟΑΣΠ για τους σεισμούς. Δεν υπάρχει ειδικό έντυπο για πλημμύρα. Ή για φωτιές». Ο τρόπος που δουλεύουν οι μηχανικοί θα έπρεπε να είναι διαφορετικός. «Πηγαίνει ο μηχανικός και τσεκάρει τα κτίρια, αυτό που βλέπει. Είναι μία πρώτη αξιολόγηση, όχι τελεσίδικη. Όταν δεις το πλίθινο κτίριο το βάζεις κόκκινο. Πας σε ένα που είναι από μπετό. Το βλέπεις δεν έχει καταστραφεί, έχει νερά μέσα. Το βάζεις πράσινο. Αυτό που ελέγχεις είναι η ανωδομή. Το βασικό πρόβλημα στην Θεσσαλία αυτή τη στιγμή στα πράσινα κτίρια είναι τα θεμέλιά τους. Το οποίο δεν έχει καταγραφεί».
Οι αποζημιώσεις για τα σπίτια δίνονται βάσει των εκατοστών όπου έφτασε το ύψος του νερού. Δημιουργούνται τρεις ζώνες, μέχρι τα 20 εκατοστά, μέχρι τα 70 εκατοστά και από εκεί και επάνω. Οι μέθοδοι ελέγχου και χαρακτηρισμού των σπιτιών θα προκαλέσουν όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα εντάσεις στα χωριά που σε κάποιες περιπτώσεις θα καταλήξουν και στην εκδίωξη των επιτροπών (Αγ. Τριάδα, Μαραθέα). Μέχρι και τα τέλη του Γενάρη του 2024 που ολοκληρώθηκε η έρευνά μας, υπήρχαν κάτοικοι οι οποίοι είτε δεν είχαν πάρει καθόλου την χρηματική αποζημίωση είτε την έπαιρναν ακόμη τμηματικά.
Το στεγαστικό ζήτημα
Η χορήγηση στεγαστικού επιδόματος στους πλημμυροπαθείς, μέσα από τους κανιβαλικούς κανόνες της νεοφιλελεύθερης κτηματομεσιτικής αγοράς (προσφοράς και ζήτησης), μεταφράζεται σε κάθετη αύξηση των ενοικίων στην πόλη της Καρδίτσας. Σήμερα, η μέση τιμή ενός διαμερίσματος των 50 τ.μ. κυμαίνεται γύρω στα 400 ευρώ. Είναι αυτά τα σπίτια (μαζί με τις γκαρσονιέρες) που τις πρώτες εβδομάδες μετά τις πλημμύρες θα έχουν μεγάλη ζήτηση και γρήγορα θα εξαντληθεί η προσφορά τους. Η αύξηση των τιμών ενοικίασης απορροφά κατευθείαν ένα μεγάλο μέρος του στεγαστικού επιδόματος, το οποίο στην ουσία πηγαίνει στις τσέπες των ιδιοκτητών και δεν ελαφρύνει τους πλημμυροπαθείς οι οποίοι έχουν μείνει με σπίτια γιαπιά και στις περισσότερες περιπτώσεις και χωρίς εισόδημα από τις αγροτικές ενασχολήσεις τους. Και στη συγκεκριμένη συγκυρία λειτούργησε στο έπακρο το «μαξιλαράκι» της ελληνικής κοινωνίας που λέγεται οικογένεια. Πολλοί πλημμυροπαθείς φιλοξενήθηκαν από λίγες ημέρες έως και μήνες σε συγγενικά τους πρόσωπα, είτε στην πόλη είτε σε γειτονικά χωριά που δεν υπέστησαν ζημιές. Το οικογενειακό κομπόδεμα, που με τα χρόνια μπορεί να είχε μαζευτεί για μία δύσκολη στιγμή, θα δοθεί για την αγορά ακινήτων στην Καρδίτσα. Στα χωριά δεν κινείται τίποτα σχετικά με αγοραπωλησίες, ενώ υπάρχουν κάποια που δεν φαίνεται ότι μπορούν να κατοικηθούν και πάλι με αξιοπρεπής όρους.
Τις ημέρες που έκλεινε η ύλη του περιοδικού κάτοικοι του Βλοχού πραγματοποίησαν διαμαρτυρία στο σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό τους καταγγέλλοντας ότι από τις 200 οικογένειες μόλις 7-10 έχουν πάρει το επίδομα ενοικίου. Ανά τρίμηνο τους ζητείται από το κράτος να καταθέτουν ξανά τα σχετικά δικαιολογητικά, εμπλέκοντάς τους σε ένα γραφειοκρατικό λαβύρινθο, υποχρεωμένοι κάθε τόσο να πληρώνουν τους λογιστές τους για να κάνουν κάθε φορά τις σχετικές διαδικασίες.
Φωτό / Αχιλλέας Χήρας, @chiras_a. Μαραθέα. Κάθε χωριό και μία νέα χωματερή. Μπάζα, ρούχα, αναμνήσεις.
Σε δύο από αυτά τα χωριά έχει ανοίξει μία σοβαρή συζήτηση για την μετεγκατάστασή τους, συγκεκριμένα στον Βλοχό και στην Μεταμόρφωση. Βρίσκονται στο σημείο όπου φτάνουν τα νερά από 8 ποτάμια του νομού για να πέσουν στον Πηνειό, ενώ αυτά είναι χτισμένα στο χαμηλότερο υψομετρικό σημείο ολόκληρου του θεσσαλικού κάμπου. «Είμαστε 4,8 μέτρα υψομετρικά κάτω από την Καρδίτσα που σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα ασφαλείς. Την απόφαση που δεν πήρανε οι παππούδες μας το ‘53 υποτίθεται ότι καλούμαστε να την πάρουμε εμείς που ζητούμε μετεγκατάσταση, κάτι το οποίο φρενάρει σε κάποια συμφέροντα του χωριού», μας λέει η Ασπασία Τεγοπούλου, κάτοικος του Βλοχού, περιγράφοντας εμμέσως και την ένταση της συζήτησης η οποία όταν έγινε η συνέντευξη βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη. Το γεγονός ότι η Μεταμόρφωση είχε συζητήσει και συμφωνήσει πλειοψηφικά από τα τέλη Νοέμβρη για την μετεγκατάσταση του χωριού δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερη πόλωση στις αντίστοιχες συνελεύσεις των κατοίκων του Βλοχού, ενώ δημόσια διατυπώνονται κατηγορίες για ιδιοτελή κίνητρα συγκεκριμένων ανθρώπων που εμποδίζουν τη διαδικασία. Εν τέλει το αίτημα μετεγκατάστασης που θα επικυρωθεί και θα προωθηθεί από τον Δήμο Παλαμά αφορά μόλις το 30% των κατοίκων του χωριού. Η περιοχή η οποία προκρίνεται για την εγκατάσταση των κατοίκων και των δύο χωριών είναι τα Καλυβάκια, έξω από τον Παλαμά.
Μιλώντας για το θέμα της στέγασης των πλημμυροπαθών του νομού Καρδίτσας, θα πρέπει να έχουμε υπόψη το οικονομικό και βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων πριν από τον Daniel. Μία επαρχία αγροτική, πολιτιστικά μικροαστική, ηλικιακά γερασμένη στην περίπτωση των χωριών, άμεσα εξαρτώμενη οικονομικά από τον κύκλο εργασιών μιας βεντάλιας αγροτικών εργασιών με προεξέχουσα την βαμβακοκαλλιέργεια. Ένα μεγάλο κομμάτι αυτών των ανθρώπων είναι συνταξιούχοι. Είναι ηλικιωμένοι που κουβαλάνε τα χρόνια προβλήματα από τη βιοπάλη στις δικές τους δεκαετίες που σίγουρα ήταν πιο σκληρές από τις δικές μας. Δεν είναι αφεντικά που πλησιάζουν τα χωράφια τους μόνο ως τοποτηρητές. Είναι φτωχοί αγρότες που δεν έχουν κάποιες εκατοντάδες στρέμματα και εργάτες στη δούλεψή τους, αλλά τους βγαίνει η μέση στα χωράφια για ένα ετήσιο εισόδημα που πάντοτε χρειάζεται συμπλήρωμα και από άλλες δουλειές αριστερά και δεξιά. Είναι αυτοί οι άνθρωποι που τους έβλεπες λίγες εβδομάδες μετά τις πλημμύρες να έχουν ξελασπώσει ένα δωμάτιο από το υπόλοιπο κατεστραμμένο σπίτι τους, να έχουν βάλει μία σόμπα στη μέση, να ζουν και να κοιμούνται εκεί. «Σε πολλά σπίτια που πήραν νερό, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αφυγραντήρες, καλοριφέρ δουλεύουν στο φουλ, έχει υγρασία μέσα και αρχίζουν να πετάνε οι σοβάδες. Παρόλο αυτά μένουν εκεί και δεν υπάρχει καμία μέριμνα να είναι μειωμένο το αέριο, το πετρέλαιο, ό,τι χρησιμοποιεί ο καθένας. Κανονικά θα έπρεπε να προσφέρονται δωρεάν αυτά στους ανθρώπους για να μπορέσουν να στεγνώσουν τα σπίτια τους», λέει ο Κώστας Τζέλλας, κάτοικος Παλαμά. Τουναντίον, στα μέσα του Ιανουαρίου, 4 μήνες μετά τον Daniel, στον ημερήσιο τύπο δημοσιεύεται η πληροφορία ότι έχει κοπεί το ρεύμα σε 191 πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας. Στην απάντησή του ο διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ Αν. Μάνος επιβεβαιώνει το γεγονός γνωστοποιώντας μάλιστα ότι εκκρεμούν ακόμη 823 παρόμοια αιτήματα προς υλοποίηση! Μπροστά στον μιντιακό θόρυβο που δημιουργείται, η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλ. Σδούκου απαντά ότι προωθείται άμεσα σχέδιο νόμου για τη ρύθμιση των οφειλών ηλεκτρικής ενέργειας σε πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας, κάτι που ωστόσο μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, μέσα Μαρτίου, έξι μήνες μετά τις καταστροφές, δεν έχει γίνει ακόμα. Την ίδια στιγμή στον Βλοχό, εξακολουθούν να έρχονται λογαριασμοί ρεύματος που αφορούν το χρονικό διάστημα μετά την καταστροφή του Daniel.